Hanuman Chalisa Marathi | अर्थ आणि महत्त्व चे नियमित पठण केल्याने व्यक्तीला आंतरिक धैर्य आणि संयम मिळतो.!! जय हनुमान !!
Hanuman Chalisa Marathi | अर्थ आणि महत्त्व हे “संकटमोचन” स्तोत्र मानले जाते, जे सर्व प्रकारचे भय आणि त्रास दूर करते.
भाविकांचा असा विश्वास आहे की ते वाचल्याने थेट हनुमानजींचा आशीर्वाद मिळतो आणि जीवनात राम-काज (शुभ कार्य) साध्य होते.
हनुमान चालीसा ही भक्तिमय स्तोत्ररचना संत तुलसीदास यांनी श्रीरामभक्त हनुमानाच्या महिमा व गुणांचे वर्णन करण्यासाठी लिहिली आहे. ही चालीसा अवधी भाषेत रचलेली असून, त्यात ४० चौपाइया, २ दोहे आणि समाप्तीचा एक दोहा आहे. हनुमान चालीसा ही केवळ एक भक्तिगीत नसून, ती एक शक्तिशाली मंत्रसिद्ध स्तोत्र आहे, ज्याचा नियमित पाठ करणाऱ्या भक्तांचे सर्व संकट दूर होतात आणि आध्यात्मिक बळ मिळते.
Hanuman Chalisa Marathi | अर्थ आणि महत्त्वमुख्य वैशिष्ट्ये:
- रचनाकार: गोस्वामी तुलसीदास (रामचरितमानसाचे कवी).
- भाषा: अवधी (हिंदीचा प्राचीन प्रकार), परंतु मराठी भक्तांमध्ये लोकप्रिय.
- छंद: ४० चौपाइया + प्रारंभ आणि समाप्तीचे दोहे.
- मुख्य विषय:
- हनुमानाचे रामभक्तीतून असलेले समर्पण.
- त्यांच्या अद्भुत शक्ती, बुद्धिमत्ता आणि पराक्रमाचे वर्णन (लंकादहन, संजीवनी आणणे, राम-सीतेला भेट देणे इ.).
- भक्तांना संकटातून मुक्ती, भयहरण आणि आत्मविश्वास देणे.
हनुमान चालीसाचे फायदे:
- संकटमोचन: संकट, भय, भूत-प्रेत, नकारात्मक शक्तींपासून सुरक्षा.
- आरोग्य: रोग नाशक म्हणून ख्याती (मानसिक आणि शारीरिक आरोग्य).
- सिद्धी: अष्टसिद्धी आणि नवनिधीची प्राप्ती.
- आध्यात्मिक शांती: मन एकाग्र करण्यास मदत.
- रामकृपा: श्रीरामाची कृपा मिळण्यासाठी हनुमान हे सेतूसमान.
सांस्कृतिक महत्त्व:
- हिंदू धर्मात हनुमान चालीसा ही सर्वात जास्त वाचली जाणारी स्तोत्रे पैकी एक आहे.
- मंगळवार आणि शनिवारी हनुमान भक्त ही चालीसा विशेष पाठ करतात.
- संकटकाळी, परीक्षा, आजारपणात किंवा मानसिक तणावात हनुमान चालीसा पठण केल्याने आश्चर्यकारक परिणाम दिसून येतात.
Hanuman Chalisa Marathi
- श्री गुरु चरण सरोज रज, निज मनु मुकुरु सुधारि।
बरनऊं रघुबर बिमल जसु, जो दायकु फल चारि॥
श्री गुरुमहाराजांच्या चरणकमलांच्या धुळीने माझ्या मनाच्या आरशाला शुद्ध करून, मी धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष या चारही फळे देणाऱ्या श्री रघुवीरांची शुद्ध कीर्ती कथन करेन.
- श्रीगुरु चरन सरोज रज, निज मन मुकुरु सुधारि।
बरनौं रघुबर बिमल जसु, जो दायकु फल चारि॥
अरे पवन कुमार. मी तुम्हाला प्रार्थना करतो. तुला माहिती आहे की माझे शरीर जुने आणि कमकुवत आहे. मला शारीरिक शक्ती, बुद्धी आणि ज्ञान दे आणि माझे दुःख आणि दोष नष्ट कर.
- जय हनुमान ज्ञान गुन सागर। जय कपीस तिहुं लोक उजागर॥
श्री हनुमानजी. तुम्हाला नमस्कार. तुमचे ज्ञान आणि गुण अतुलनीय आहेत. ओह कपीश्वर (कपिश्वराचा स्वामी). तुम्हाला नमस्कार. तुमची कीर्ती स्वर्ग, पृथ्वी आणि पाताळ या तिन्ही लोकात आहे.
- रामदूत अतुलित बल धामा। अंजनि पुत्र पवनसुत नामा॥
अरे वाऱ्याच्या पुत्रा, अंजनीच्या पुत्रा. तुझ्याइतका बलवान कोणी नाही.
- महाबीर बिक्रम बजरंगी। कुमति निवार सुमति के संगी॥
हे महावीर बजरंग बली. तुम्ही विशेष धाडसी व्यक्ती आहात. तू वाईट बुद्धी काढून टाक. आणि चांगल्या वृद्धांना सोबती आणि मदतनीस असतात
- कंचन बरन बिराज सुबेसा। कानन कुंडल कुंचित केसा॥
तुम्ही सोनेरी रंग, सुंदर कपडे, कानात कानातले आणि कुरळे केसांनी सजवलेले आहात.
- हाथ बज्र औ ध्वजा बिराजै। कांधे मूंज जनेऊ साजै॥
तुमच्या हातात वज्र आणि ध्वज आहे आणि मुंजचा पवित्र धागा तुमच्या खांद्यावर आहे.
- शंकर सुवन केसरीनंदन। तेज प्रताप महा जग बन्दन॥
शंकराचा अवतार. हे केसरीपुत्र, तुझ्या पराक्रमासाठी आणि महान कीर्तीसाठी जगभर तुझी स्तुती केली जाते.
- विद्यावान गुनी अति चातुर। राम काज करिबे को आतुर॥
तुम्ही अफाट ज्ञानाचे भांडार आहात, सद्गुणी आणि अत्यंत कार्यक्षम आहात आणि श्रीरामांचे कार्य करण्यास नेहमीच उत्सुक आहात.
- प्रभु चरित्र सुनिबे को रसिया। राम लखन सीता मन बसिया॥
तुम्हाला श्रीरामाची कथा ऐकण्यात आनंद मिळतो. श्री राम, सीता आणि लखन तुमच्या हृदयात राहतात.
- सूक्ष्म रूप धरि सियहिं दिखावा। विकट रूप धरि लंक जरावा॥
तुम्ही खूप लहान रूप धारण करून माता सीतेला दाखवलेस. आणि नंतर एक भयानक रूप धारण करून लंका जाळलीस.
- भीम रूप धरि असुर संहारे। रामचंद्र के काज संवारे॥
तुम्ही भयंकर रूप धारण केले आणि राक्षसांचा वध केला आणि श्री रामचंद्रजींचे ध्येय साध्य केले.
- लाय संजीवनि लखन जियाये। श्रीरघुबीर हरषि उर लाये॥
तुम्ही संजीवनी औषधी वनस्पती आणलीस आणि लक्ष्मणजींना पुनरुज्जीवित केलेस, त्यामुळे श्री रघुवीर आनंदी झाले आणि तुला मिठी मारली.
- रघुपति कीन्ही बहुत बड़ाई। तुम मम प्रिय भरतहि सम भाई॥
श्री रामचंद्रांनी तुमची खूप प्रशंसा केली आणि म्हणाले की तुम्ही मला भरतासारखे प्रिय बंधू आहात.
- सहस बदन तुम्हरो जस गावैं। अस कहि श्रीपति कंठ लगावैं॥
श्री रामांनी तुला मिठी मारली आणि म्हटले की तुझी कीर्ती हजारो तोंडांनी स्तुतीयोग्य आहे.
- सनकादिक ब्रह्मादि मुनीसा। नारद सारद सहित अहीसा॥
श्री सनक, श्री सनातन, श्री सनंदन, श्री सनतकुमार इत्यादी, ब्रह्मा इत्यादी ऋषी, देव नारदजी, सरस्वती जी, शेषनाग जी सर्व तुमची स्तुती करतात.
- जम कुबेर दिगपाल जहां ते। कवि कोविद कहि सके कहां ते॥
यमराज, कुबेर, सर्व दिशांचे रक्षक, कवी, विद्वान, पंडित किंवा कोणीही तुमच्या वैभवाचे पूर्णपणे वर्णन करू शकत नाही.
- तुम उपकार सुग्रीवहिं कीन्हा। राम मिलाय राज पद दीन्हा॥
तुम्ही सुग्रीवजींना श्री रामजींशी ओळख करून देऊन त्यांच्यावर उपकार केले, ज्यामुळे ते राजा झाले.
- तुम्हरो मंत्र विभीषण माना। लंकेस्वर भये सब जग जाना॥
विभीषणजींनी तुमच्या सल्ल्याचे पालन केले ज्यामुळे ते लंकेचे राजा झाले, हे संपूर्ण जगाला माहित आहे.
- जुग सहस्त्र जोजन पर भानू। लील्यो ताहि मधुर फल जानू॥
सूर्य इतक्या अंतरावर आहे की त्याच्यापर्यंत पोहोचण्यासाठी हजार युगे लागतील. दोन हजार योग अंतरावर असलेल्या सूर्याला तू गोड फळ समजून गिळंकृत केलेस.
- प्रभु मुद्रिका मेलि मुख माहीं। जलधि लांघि गये अचरज नाहीं॥
श्री रामचंद्रांची अंगठी तोंडात ठेवून तू समुद्र पार केलास यात आश्चर्य नाही.
- दुर्गम काज जगत के जेते। सुगम अनुग्रह तुम्हरे तेते॥
जगात काम कितीही कठीण असले तरी तुमच्या कृपेने ते सोपे होते.
- राम दुआरे तुम रखवारे। होत न आज्ञा बिनु पैसारे॥
तुम्ही श्री रामचंद्रजींच्या दाराचे रक्षक आहात. जिथे तुमच्या परवानगीशिवाय म्हणजेच तुमच्या प्रसन्नतेशिवाय कोणालाही प्रवेश मिळत नाही, तिथे रामाची कृपा दुर्मिळ आहे.
- सब सुख लहै तुम्हारी सरना। तुम रक्षक काहू को डर ना॥
जो कोणी तुमच्या आश्रयाला येईल. सर्वांना आनंद मिळतो. आणि जेव्हा तुम्ही रक्षक असता. मग घाबरायला कोणीच नाही.
- आपन तेज सम्हारो आपै। तीनों लोक हांक तें कांपै॥
तुझ्याशिवाय कोणीही तुझा वेग थांबवू शकत नाही, तुझ्या गर्जनेने तिन्ही जग थरथर कापते.
- भूत पिशाच निकट नहिं आवै। महावीर जब नाम सुनावै॥
जिथे महावीर हनुमानजींचे नाव जपले जाते. भूत आणि पिशाच तिथे जवळही येऊ शकत नाहीत.
- नासै रोग हरै सब पीरा। जपत निरंतर हनुमत बीरा॥
शूर हनुमानजी. तुझ्या नावाचा सतत जप केल्याने सर्व आजार दूर होतात आणि सर्व वेदना नाहीशा होतात.
- संकट तें हनुमान छुड़ावै। मन क्रम बचन ध्यान जो लावै॥
हे भगवान हनुमान. विचारात घेताना. ज्याचे काम करताना आणि बोलताना लक्ष तुमच्यावर असते. तू त्यांना सर्व संकटांपासून मुक्त करतोस.
- सब पर राम तपस्वी राजा। तिन के काज सकल तुम साजा॥
तपस्वी राजा श्री रामचंद्रजी हे सर्वोत्तम आहेत, तुम्ही त्यांची सर्व कामे सहज पूर्ण केली.
- और मनोरथ जो कोई लावै। सोइ अमित जीवन फल पावै॥
ज्याला तुमचा आशीर्वाद मिळतो, तो जे काही इच्छितो ते त्याला मिळते, ज्याचे जीवनात कोणतेही बंधन नसते.
- चारों युग परताप तुम्हारा। है परसिद्ध जगत उजियारा॥
सत्ययुग, त्रेता, द्वापरयुग आणि कलियुग या चारही युगांमध्ये तुझी कीर्ती पसरलेली आहे. तुमची कीर्ती जगात सर्वत्र चमकत आहे.
- साधु संत के तुम रखवारे। असुर निकंदन राम दुलारे॥
हे श्रीरामाचे लाडके. तू सज्जनांचे रक्षण करतोस आणि दुष्टांचा नाश करतोस.
- अष्ट सिद्धि नौ निधि के दाता। अस बर दीन जानकी माता॥
तुम्हाला आई जानकीकडून असा आशीर्वाद मिळाला आहे की तुम्ही सर्वांना आठ सिद्धी आणि नऊ निधी देऊ शकता.
- राम रसायन तुम्हरे पासा। सदा रहो रघुपति के दासा॥
तुम्ही नेहमीच श्री रघुनाथजींच्या आश्रयाखाली राहा. ज्यामुळे तुमच्याकडे वृद्धत्व आणि असाध्य रोगांचा नाश करण्यासाठी रामनामाचे औषध आहे.
- तुम्हरे भजन राम को पावै। जनम जनम के दुख बिसरावै॥
तुमची पूजा केल्याने भगवान रामाची प्राप्ती होते आणि अनेक जन्मांचे दुःख दूर होते.
- अन्त काल रघुबर पुर जाई। जहां जन्म हरि भक्त कहाई॥
आयुष्याच्या शेवटी, माणूस श्री रघुनाथाच्या मंदिरात जातो आणि जर त्याला पुन्हा जन्म मिळाला तर तो भक्ती करेल आणि त्याला श्री रामाचा भक्त म्हटले जाईल.
- और देवता चित्त न धरई। हनुमत सेई सर्व सुख करई॥
हे भगवान हनुमान. तुमची सेवा केल्याने मला सर्व प्रकारचे आनंद मिळतो. मग दुसऱ्या कोणत्याही देवाची गरज नाही.
- संकट कटै मिटै सब पीरा। जो सुमिरै हनुमत बलबीरा॥
अरे वीर हनुमानजी. जो कोणी तुमची आठवण ठेवतो, त्याचे सर्व त्रास दूर होतात आणि त्याचे सर्व दुःख नाहीसे होते.
- जै जै जै हनुमान गोसाईं। कृपा करहु गुरुदेव की नाईं॥
हे भगवान हनुमान. तुमचा विजय, तुमचा विजय, तुमचा विजय. दयाळू श्रीगुरुजींप्रमाणे माझ्यावर आशीर्वादांचा वर्षाव करा.
- जो सत बार पाठ कर कोई। छूटहि बंदि महा सुख होई॥
जो कोणी या हनुमान चालीसा शंभर वेळा पठण करेल तो सर्व बंधनांपासून मुक्त होईल आणि आनंद प्राप्त करेल.
- जो यह पढ़े हनुमान चालीसा। होय सिद्धि साखी गौरीसा॥
भगवान शंकरांनी ही हनुमान चालीसा लिहिली, म्हणूनच ते साक्षीदार आहेत की जो कोणी ती वाचेल त्याला नक्कीच यश मिळेल.
- तुलसीदास सदा हरि चेरा। कीजै नाथ हृदय महं डेरा॥
हे भगवान हनुमान. तुलसीदास हे नेहमीच श्री रामांचे सेवक असतात. म्हणून, तुम्ही त्याच्या हृदयात वास केला पाहिजे.
- पवन तनय संकट हरन, मंगल मूरति रूप।
राम लखन सीता सहित, हृदय बसहु सुर भूप॥
अरे पवन कुमार, संकटांचे तारणहार. तुम्ही आनंद आणि मंगलाचे मूर्तिमंत रूप आहात. हे भगवान देवराज. तुम्ही श्रीराम, सीताजी आणि लक्ष्मणासह माझ्या हृदयात राहा.
ध्यान (ध्यान मंत्र):
आद्यन्त रहित अनादि अनन्त, अखण्ड ब्रह्माण्ड नायक।
सीता रामचन्द्र पद सेवक, हनुमान महाप्रभु जय हो॥
🚩 जय हनुमंत! दीनजनांचे रक्षण करणाऱ्या महावीराला कोटी कोटी नमन! 🙏
🚩 जय हनुमान! श्री राम दुताय नमः! 🙏